To warto przeczytać!

FIZJOTERAPIA I TERAPIA MANUALNA W ZABURZENIACH POSTAWY CIAŁA

Istotnymi dla dzieci ze spektrum jest zarówno Terapia Integracji Sensorycznej jak i fizjoterapia mająca na celu korekcję wad postawy oraz zapewnienie dziecku dodatkowej ilości wysiłku fizycznego.

Fizjoterapia mająca na celu korekcję wad postawy a także terapia manualna tkanek miękkich i rozluźnienia powięziowe pozwolą na skorygowanie napięć spowodowanych silnymi emocjami. Na podstawie badań przeprowadzonych na osobach dorosłych w 2013 roku dowiedziono m.in., iż gniew prowadzi do silnych napięć w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych oraz bóle głowy czy potliwość dłoni.

Lęk- jako emocja często zauważalna u dzieci i młodzieży z problemami z adaptacją, komunikacją- powoduje silne napięcia w okolicy klatki piersiowej, przepony i żołądka. Tego typu napięcia prowadzą do zaburzenia rozwoju prawidłowej postawy ciała. Ponadto dzieci, które nie są w stanie radzić sobie z tak silnymi emocjami często przyjmują „skuloną” pozycję podczas stania czy siedzenia- ramiona i głowa wysunięte są w przód (w protrakcji) co negatywnie wpływa na kształtowanie się prawidłowych krzywizn kręgosłupa. Postawa ta ogranicza także prawidłowy tor oddechu co dodatkowo negatywnie oddziałuje na układy organizmu. Wszelkiego rodzaju ćwiczenia „otwierające” klatkę piersiową ale także wzmacniające obręcz barkową będą tu ważnym elementem terapii. Ponadto rozluźnianie przepony a także terapia stawów skroniowo-żuchwowych (jeśli dziecko nocą mocno zgrzyta zębami, zaciska szczęki).

JAK ĆWICZYĆ Z DZIECKIEM W DOMU?

W warunkach domowych dla dzieci z tego rodzaju układem napięć warto proponować zabawy z użyciem np. wałka, zawiniętej w rulon kołdry czy koca. Rekwizyt wykorzystujemy do zabaw w leżeniu na plecach. Dziecko powinno leżeć na wałku przebiegającym wzdłuż linii kręgosłupa. Warto pamiętać zatem, by nie było to twarde tworzywo a miękkie i na tyle wygodne, by nie powodowało dyskomfortu. Rulon lub wałek powinien być na tyle duży, by dziecko swobodnie się na nim położyło. Wówczas wszelkiego rodzaju zabawy balonem, łapanie baniek mydlanych czy też ćwiczenia rozciągające sprawią dziecku wiele przyjemności i pozwolą na głębszy oddech.

Pozycja wyjściowa: dziecko leży na wałku, na plecach. Nogi oparte o stabilne podłoże tak, by czuło się komfortowo i bezpiecznie. Ręce wyciągnięte na boki, otwierając klatkę piersiową i rozciągając mięśnie tej okolicy.

Ćwiczenie: w pozycji leżenia na plecach dziecko łapie bańki które nad nim puszczamy lub odbija balon rzucany w jego kierunku.

Jeśli natomiast dziecko w złości mocno zaciska i zgrzyta zębami warto raz na jakiś czas delikatnie okolicę stawów skroniowo-żuchwowch. Często zdarza się, że dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu same wskazują czego w danym momencie potrzebują i tu odpowiednio- kierują dłonie rodzica właśnie w okolicę mięśni żwaczy, które bywają u nich napięte. Masaż okolic twarzy dziecka zawsze powinien być masażem delikatnym. Niekiedy wystarczy stały nacisk otwartymi dłońmi na okolice stawów skroniowo-żuchwowych i uszu.

W przypadku dzieci nadaktywnych, które często bywają także agresywne lub autoagresywne zalecane są dociski stawowe. Receptory czucia głębokiego najliczniej występują w obrębie dużych stawów ciała przez co nacisk na te okolice pozwala dziecku się wyciszyć.

WYSIŁEK FIZYCZNY A HORMONY 

Wysiłek fizyczny jest wysoce istotny w rozwoju dzieci z ASD również ze względu na pozytywne zmiany biochemiczne, które za sobą niesie. W sytuacjach stresowych- których dla dzieci oraz dorosłych z ograniczonymi zdolnościami modulacji emocji jest wiele- w naszym organizmie wzrasta poziom hormonów takich jak: kortyzol i adrenalina. Hormony te niwelują działanie serotoniny, która odpowiedzialna jest za dobry nastrój, mniejszą wrażliwość bólową. W przypadku ciągłego, chronicznego stresu poziom kortyzolu jest stale podwyższony co trzyma organizm w trwałym napięciu i gotowości do ewentualnej obrony przez co działanie serotoniny zostaje osłabione na tyle, że wszystko wokół staje się drażniące tworząc błędne „stresowe” koło. Regularny wysiłek fizyczny powoduje wzrost poziomu serotoniny a także dopaminy- hormonu motywacji oraz po skończonym wysiłku- endorfin, obniżających poziom stresu. Długotrwała ekspozycja na stres wiąże się z niższym progiem bólu, który dla osób z ograniczeniami komunikacji jest dodatkowo uciążliwy. Trwałe dolegliwości bólowe są przyczyną depresji. Zatem zapewnienie dziecku z zaburzeniami ze spektrum autyzmu regularnych aktywności fizycznych różnego rodzaju jest niezwykle istotne nie tylko pod względem zaburzeń postawy ciała ale także ważne jest dla jego gospodarki hormonalnej.

AKTYWNOŚCI FIZYCZNE WSPOMAGAJĄCE ROZWÓJ PSYCHO-RUCHOWY DZIECI Z ASD

BASEN

Fizjoterapia w chwili obecnej wychodzi naprzeciw wszelkim oczekiwaniom rodziców i dzieci. Doskonałą formą ogólnorozwojowej aktywności są zajęcia na basenie. Należy jednak pamiętać, że dzieci z ASD są bardzo wrażliwe na wszelkiego rodzaju bodźce a basen jest miejscem bardzo głośnym, z dużymi zbiornikami wody, jasnym, pełnym ludzi ubranych inaczej niż na ulicach, co dla dziecka może okazać się zbyt dużym wyzwaniem. Jednakże po odpowiednim przygotowaniu, nastawieniu dziecka na zdobycie pewnych nowych umiejętności, zapewnieniu bezpieczeństwa i towarzystwa- jest to jedna z lepszych form aktywności.

ZWIERZĘTA

Kolejną formą rehabilitacji wieloprofilowej jest zooterapia. Jest to bowiem terapia rozwijająca dzieci na płaszczyźnie psycho-motorycznej, sensorycznej, psychicznej i społecznej. Doskonale oddziałuje zarówno na rozwój prawidłowej postawy ciała jak i prawidłowy rozwój emocjonalny dzieci. Symetryczne wzmacnianie gorsetu mięśniowego poprzez ćwiczenia wykonywane np. na koniach, są doskonałą formą korekcji wad postawy ale także umożliwiają utrwalenie prawidłowych nawyków posturalnych. Terapie w towarzystwie zwierząt wpływają także na rozwój nawiązywania relacji, szczególnie w wymiarze emocjonalno-społecznym.

MUZYKA

Częstym dodatkiem do aktywności fizycznych jest też muzyka. Dzieci bardzo chętnie tańczą i bawią się przy ulubionych rytmach. Terapia z dodatkiem muzyki jest niekiedy świetną przestrzenią na danie ujścia wszystkim emocjom lub podnosi poziom hormonów serotoniny i dopaminy oraz endorfin przez co-jeśli nie jest dla dziecka uciążliwa- taniec staje się dla dziecka wystarczającą formą wysiłku fizycznego. Ponadto- gra na instrumencie nie tylko rozwija dziecko ruchowo ale także wspomaga rozwój nowych połączeń w mózgu. Należy jednak pamiętać, że nie każde dziecko będzie czerpało radość z tego typu zabaw. Dotychczas nie określono jeszcze typu muzyki odpowiedniego dla większości dzieci z zaburzeniami ze spektrum dlatego to jaki rodzaj dźwięku preferuje dziecko i czy w ogóle lubi pewne natężenia dźwięku- to bardzo indywidualna, niesprecyzowana kwestia.

CO RODZIC MOŻE ZROBIĆ DLA DZIECKA, BY POLEPSZYĆ JEGO SAMOPOCZUCIE?

W przypadku dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu- szczególnie dzieci z ograniczeniami mowy- bardzo istotne jest danie dziecku poczucia sprawczości i zrozumienia. Warto chwalić dzieci za każde małe osiągnięcie tym samym dając im poczucie ciągłego rozwoju i dodatkową motywację (przyzwolenia na dokonanie wyboru albo wskazanie potrzeby). Każde dobre słowo, werbalne i niewerbalne komunikaty (jak np. oklaski) potwierdzające prawidłowość czynu dziecka będą dla niego bardzo budujące, dadzą poczucie bezpiecznej przestrzeni na przeżywanie emocji co pozwoli uniknąć niepotrzebnych lęków.

Równie ważnym dla małych dzieci gestem jest przytulenie. Dotyk podnosi bowiem poziom oksytocyny w organizmie. Hormon ten produkowany jest przez przysadkę mózgową. Wprowadza w stan spokoju, daje ukojenie, poczucie bezpieczeństwa i ufności. Jest to hormon ułatwiający nawiązywanie więzi. Stosunkowo silne przytulenie dziecka zadziała zarówno jak dociski stawowe, wspomniane wcześniej, a jednocześnie powodując wzrost poziomu hormonu. Możemy zaproponować dziecku także zabawę, pytając: „kto przytuli mocniej?”. Po kilku chwilach „siłowania się” dziecko będzie wyściskane do granic i mocno zmęczone- co jest dla malucha nie lada wysiłkiem, który jak już wiemy niesie za sobą inne dobre hormony. Serotonina i oksytocyna w takim zestawieniu tworzą doskonałą parę, klucz do rozwiązania problemów  modulacji emocji pogubionych w nich dzieci.

Warto pamiętać, że wiele zachowań atypowych: agresywnych i autoagresywnych (wśród dzieci z ASD) jest wynikiem stimmingu, który odebrany dziecku nie spowoduje zmniejszenia ilości emocji, które muszą znaleźć ujście. Dlatego tak ważnym jest, by zapewnić mu zamienniki w postaci różnych aktywności, terapii ale przede wszystkim bezpiecznej przestrzeni- otwartych i zawsze gotowych do przytulenia ramion.

Źródło:

https://swiatp.pl/jak-wazna-role-w-rozwoju-dziecka-ze-spektrum-autyzmu-odgrywaja-emocje-wplyw-wysilku-fizycznego-i-rehabilitacji-na-organizm-dzieci-z-asd/

Przygotowała: mgr Anna Lizończyk - fizjoterapeuta, terapeuta SI