To warto przeczytać!

 

Wiek dwa i pół roku określany jest jako „wiek gwałtownych emocji”. Skrajność reakcji emocjonalnych daje się łagodzić jedynie w niewielkim stopniu. Co więcej, to wiek skrajnych przeciwieństw. Dzieci nie potrafią dokonać jasnego wyboru i konsekwentnie się go trzymać. „Idę-nie idę”; „chcę-nie chcę”; „daj-zostaw!”. Dlatego rodzic powinien dążyć do  nadawania jak najprostszej formy rutynowym czynnościom codziennym. Dzięki temu  unikamy sytuacji, które wywołać by mogły w dziecku frustrację. 

Przykład: Przygotowanie do porannego wyjścia. Zamiast pytać rano, co dziecko chciałoby  dziś ubrać do przedszkola – to my, rodzice, dokonujemy wyboru. Zadaniem dziecka jest tylko się ubrać. Takie skrócenie przygotowań jest ważne, bo dzięki niemu niwelujemy możliwe niezdecydowanie czy frustrację. 

Uwaga: Jeśli jednak wiemy, że wybranie ubrań jest ważnym dla dziecka elementem dnia, warto wspólnie wybrać strój dzień wcześniej. Na przykład wieczorem. 

Frustracja pojawia się, gdy coś staje nam na drodze do osiągnięcia celu. Jako dorośli, potrafimy poradzić sobie z tym niechcianym stanem emocjonalnym. Dzieci nie opanowały jeszcze tej umiejętności. Występująca u nich frustracja często doprowadza do tak zwanych „zachowań trudnych”. Są to między innymi: wybuchy złości, krzyk, płacz, ogólne  rozdrażnienie czy elementy agresji. Każde z dzieci jest inne - wyjątkowe. Dlatego też może reagować inaczej.

Zachowania trudne dziecka wymagają od rodziców dużego pokładu cierpliwości oraz spokoju. Epizody tej dużej emocjonalności należy wyciszać. Wówczas nie można  dodatkowo stresować dziecka i mówić: „co się stało?”; „powiedz mi”; „przestań”, „uspokój  się”. Wystarczy, że będziemy obok – opanowani, spokojni, w ciszy. Taka postawa rodzica, pozwala również dziecku się uspokoić. Zawdzięczamy to między innymi neuronom lustrzanym. Dziecko w pewien sposób „czerpie” z naszego spokoju. Już sam opanowany ton wypowiedzi ma ogromny wpływ na dziecko. Po chwili, kiedy emocje opadają, przedszkolak szukać będzie naszej bliskości. Jakby potwierdzenia, że jest kochany i akceptowany taki, jaki naprawdę jest. A zaprezentowane zachowanie trudne nie jest przez nas stygmatyzowane. Wówczas dobrze jest przytulić dziecko, pokołysać w objęciach i pogładzić po głowie czy plecach.

Mam świadomość, że brzmi to naprawdę pięknie. Należy jednak pamiętać, że wprowadzenie takiego schematu działania, wymagać będzie czasu oraz cierpliwości. Warto próbować i się nie zniechęcać. 

 

ZACHOWANIA TRUDNE 

1. Zachować spokój. 

2. Nie ingerować. 

3. Być obok. 

4. Być uważnym. 

5. Znaleźć przyczynę zachowania.

 

Bardzo ważnym elementem jest też zorientowanie się, co jest bodźcem wyzwalającym takie zachowania. Kiedy je poznamy, łatwiej jest ich unikać w przyszłości bądź po prostu je przekształcać. Wspomniana wcześniej frustracja ma oczywiście w tym swój udział. Często jednak to proste elementy codzienności są tym, co u najmłodszych wywołuje falę frustracji. Co to takiego może być? Chociażby kredki z połamanym rysikiem, które choć zastrugane – kruszą się podczas kolorowania. Albo wyschnięty klej, który nie pozwala na przyklejenie elementów. Dla nas dorosłych są to błahe rzeczy. Jednak dzieci nie zawsze są w stanie zwerbalizować, co tak właściwie im przeszkadza. Podobnie ma się sytuacja, w przypadku metek w ubraniach, które drażnią. Stąd taka ogromna rola dorosłych. By uważnie obserwować i pomagać najmłodszym. 

Trzylatek nie potrafi sobie sam poradzić z rosnącym napięciem emocjonalnym. To czas dużego oporu. Stąd tak częste w tym wieku epizody złości czy płaczu. Płacz jest zazwyczaj sygnałem, że dziecko potrzebuje więcej troski i uwagi. Może to wynikać również z nudy. Trzylatek bywa rozdrażniony, ponieważ nie wie, czym się zająć. Często nie potrafi też ująć tego w słowa. Dlatego warto organizować dzieciom czas wolny. W przedszkolu przywykły one do tego, że dużo się dzieje i to w krótkim czasie. Warto nadawać więc zabawie w domu bardziej twórczy charakter. 

Rysowanie na dużym kartonie, lepienie z plasteliny, malowanie farbami czy zabawa w masach sensorycznych. Najlepiej wybrać takie aktywności, które sprawią dziecku dużo radości. Wszystkie te formy plastycznej twórczości są również bardzo ważne z punktu  ogólnego rozwoju dziecka. Pozwalają między innymi zredukować poziom napięcia w ciele, a wytwory są źródłem nie lada satysfakcji. Takie aktywności nie wymagają dodatkowego nakładu finansowego. Można wykorzystać przedmioty codziennego użytku. Zabaw w „ciepło-zimno” z ulubioną zabawką. Taniec na starej gazecie w rytm ulubionych utworów, czy targanie jej na paseczki przy pomocy paluszków u dłoni bądź stóp. Następnie tworzenie  „stworka-potworka” na tekturze. Klejenie elementów, a po ich wyschnięciu – malowanie  farbami. Im ciekawsze są nasze pomysły, tym bardziej dziecko angażuje się w takie aktywności.

Przykład: Rozkładamy duży arkusz kartonu na podłodze. Najlepiej wykorzystać karton, który Dziecko kładzie się na środku. Rodzic obrysowuje sylwetkę dziecka. Następnie, z wykorzystaniem farb, kredek czy pisaków, ozdabiamy. Możemy odbijać dłonie czy wypełniać kontury odciskami stóp. Ogranicza nas jedynie wyobraźnia. 

Warto też wspierać rozwój społeczno-emocjonalny trzylatka. Jak to robić? Przede wszystkim musimy pamiętać, że dzieci uczą się poprzez zabawę. Można narysować schematyczne twarze wyrażające różne emocje, a następnie pokazywać je do lustra. Bawić się w kalambury i odgadywać, co czuje druga osoba. Ważne jest też modelowanie. Dzieci uczą się bardzo dużo, obserwując nas. Mówmy o tym, co my czujemy. A oglądając bajki, czy czytając wspólnie książki, zwracajmy uwagę na stany emocjonalne bohaterów. Świetnie sprawdzą się tu różnego rodzaju zabawy naśladowcze. Możemy pocieszać misia, która spadł z roweru. Albo przygotowywać lalkę do pójścia do przedszkola. W taki sposób oswajamy dzieci z emocjami, a także wspieramy rozwój empatii. Ważne, by nasze działania były dostosowane do wieku dziecka. 

 

Opracowała: Anna Pasikowska – psycholog

 

Polecane artykuły: 

https://psychoterapia.plus/placz-histeria-smutek-strach-czyli-slow-kilka-o-problemowych-zachowaniach-u-dzieci-w-wieku-przedszkolnym/

https://psychoterapia.plus/jak-dbac-o-relacje-z-dzieckiem/#more-761 https://psychoterapia.plus/wybuchy-zlosci-u-dziecka-jak-sobie-z-nimi-radzic/

 

Bibliografia: 

Cieszyńska J., Korendo M. (2007). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja  rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

Ilg F.L., Ames L.B., Baker S.M. (2019). Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Sopot: GWP. 

Kołakowski A., Pisula A. (2019). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia  behawioralna. Sopot: GWP.